Czcionki

Czcionka to podstawowy materiał zecerski używany do ręcznego składania tekstów. Ma postać prostopadłościanu składającego się ze słupka i główki. Górna płaszczyzna główki (oczko), jest tak uformowana, że daje na odbitce obraz litery, cyfry, znaku lub ornamentu.

Materiał czcionek

Czcionki mogą być wykonywane stopu drukarskiego (stopu ołowiu z antymonem i cyną), drewna, tworzyw sztucznych itp.

Sygnatura czcionki

Sygnatura to rowek (lub rowki) na przedniej płaszczyźnie czcionki, ułatwiający rozpoznawanie i rozróżnianie czcionek, a także ich ustawianie w wierszowniku.

Wymiary czcionek

Czcionkę można opisać trzema wymiarami: wysokość czcionki (wysokość składu), stopień czcionki (kegel) i grubość (szerokość) czcionki

Wysokość czcionki

Wysokość czcionki (suma wysokości słupka i główki) jest w Polsce znormalizowana i wynosi 23,566 mm, co jest równe 62⅔ punktu typograficznego. Jest to tak zwana wysokość paryska czcionki, w odróżnieniu na przykład od wysokości lipskiej, która wynosi 66 punktów (24,809 mm) czy petersburskiej, która wynosi 66¾ punktu (25,094 mm).

Justunek

Justunek (materiał ślepy) to materiał zecerski służący do wypełniania miejsc, które nie dają odbitki w procesie drukowania. Justunek ma wysokość 54 punktów (około 20,3 mm)

Justunek drobny

Grubość od 1 do 20 punktów.

• Spacja: grubość mniejsza od połowy stopnia.
• Półfiret: grubość równa połowie stopnia.
• Firet (czwartnik): grubość równa stopniowi.

Justunek średni

Grubość od 24 do 84 punktów.

• Półkwadrat: grubość 24 punkty (2 cycera)
• Konkordans: grubość 36 punkty (3 cycera). Dawniej nazywany trojnikiem.
• Kwadrat: grubość 48 punktów (4 cycera). Dawniej nazywany calnikiem.
• Babaszka: stopień 48 punktów (4 cycera) i grubość 24 punkty (2 cycera), 36 punktów (3 cycera) lub 48 punktów (4 cycera).
• Interlinia drobna: długość 60 punktów (5 cycer), 72 punkty (6 cycer) i 84 punkty (7 cycer) w stopniach od 1 do 4 punktów.

Justunek długi

Długość od 8 do 28 cycer.

• Interlinia długa: długość od 96 punktów (2 kwadraty) do 336 punktów (7 kwadratów) w stopniach od 1 do 4 punktów.
• Ryga (regleta): długość od 96 punktów (2 kwadraty) do 336 punktów (7 kwadratów) od 6 do 20 punktów.
• Sztabik: długość od 96 punktów (2 kwadraty) do 336 punktów (7 kwadratów) w stopniach 24 punkty (2 cycera), 36 punktów (3 cycera) i 48 punktów (4 cycera).

Obsadniki

Obsadnik (szteg) to gruby justunek żeliwny, służący do wypełnienia w formie drukarskiej marginesów i dużych miejsc niedrukujących.

Linie

Linia to materiał zecerski z oczkiem, które daje odbitkę linii.

Rodzaje linii ze względu na konstrukcję:

• Linia pełna to linia, której oczko daje odbitkę o grubości równej jej stopniowi.
• Linia niepełna to linia, której oczko daje odbitkę o grubości mniejszej od stopnia tej linii.

Rodzaje linii ze względu na grubość odbitki:

• Linia cienka to linia niepełna, której oczko daje odbitkę linii o grubości 0,2 punktu.
• Linia pogrubiona to linia niepełna o stopniu 2 punktów, której oczko daje odbitkę linii o grubości 0,4 punktu.
• Linia pogrubiona działowa to linia niepełna o stopniu 4, 6, 8 lub 12 punktów, której oczko daje odbitkę linii o grubości 0,4 punktu.
• Linia półgruba to linia pełna lub niepełna, której oczko daje odbitkę linii o grubości 1 punktu.
• Linia gruba to linia, której oczko daje odbitkę linii o grubości 2 punktu.
• Linia bardzo gruba to linia, której oczko daje odbitkę linii o grubości powyżej 2 punktów.

Rodzaje linii ze względu na kształt oczka:

• Ciągłe.
• Przerywane: punktowe i kreskowe.
• Narożnikowe: ścięte lewe i prawe oraz zaokrąglone lewe i prawe.